چکیده
هدف این مقاله تشریح مفاهیم ایمنی از دیدگاه مقدماتی و بنیادی است که در حقیقت پایه و اساس مدیریت ایمنی، بهداشت و محیط زیست است. پارامترهایی که باعث ایمنی و بهداشت و حفظ محیط زیست در پالایشگاه‌ها و مراکز پتروشیمی می‌گردد با پارامترهای مد نظر در صنایع خودروسازی، صنایع فولاد و یا صنایع ماشین کاری کاملا متفاوت است. درک عمیق از مفاهیم بنیادی ایمنی این امکان را فراهم می‌سازد تا مسوول ایمنی و یا سایر مدیران و کارشناسان ذیربط بتوانند سیستم استاندارد خود را تدوین، ارایه و اجرا نمایند. این مقاله همچنین مفاهیم ایمنی و بهداشت را برای مصرف کنندگان و یا تولید کنندگان مواد شیمیایی بطور مختصر تشریح می‌نماید.
1- مفهوم بنیادی ایمنی
منظور از ایمنی، بهداشت و حفظ محیط زیست، یک اقدام همه‌گیر و گسترده است به‌طوری‌که تدوین و اجرای آن تنها مستم آن است که هر روز ما (اعم از هنگام رانندگی و غذا خوردن و یا در کارگاه صنعتی، آرایشگاه و .) به گونه‌ای باشد که این سه اصل همواره رعایت گردند. به عبارت دیگر باید بتوانیم از بروز حادثه و یا صدمه به مردم و محیط زیست جلوگیری نماییم. این تنها وقتی ممکن می‌گردد که بتوانیم منشا بروز حادثه را تشخیص، ثبت، پیش‌بینی و برای جلوگیری از وقوع آن در آینده اقدام نماییم.
2- چه کسانی مسوول ایمنی، بهداشت و محیط زیست هستند؟
اولین گام در اجرای سیستم ایمنی، سلامت و محیط زیست برای مدیران ایمنی این است که برای همه روشن نمایند که ایمنی مسوولیت هر فردی است و هر شخصی (اعم از پرسنل جزء یا مدیران ارشد) خود می‌توانند در فرآیند تشخیص، ثبت و تجزیه و تحلیل حادثه نقش مهمی داشته باشند. به همین دلیل برای اینکه این فرهنگ را همه‌گیر نماییم لازم است هر کس از هنگامی که از خانه خارج میشود و تا هنگامی‌که به خانه باز می‌گردد، عوامل حادثه‌ساز پیرامون خود را جستجو نماید. ثبت هر یک از این عوامل حادثه‌ساز (اعم از کوچک و بزرگ) و یا حتی ثبت خود حادثه نیز می‌تواند از بروز حادثه و یا تکرار آن جلوگیری نماید. کارشناسان ایمنی می‌توانند با به کار بردن تکنیک و یا روش ارزیابی علت بروز حادثه از بسیاری از حوادث آتی جلوگیری نمایند. ایمنی می‌تواند باعث ایجاد محیط کاری سالم و بی خطر و حتی کارایی بالا و افزایش بهره‌وری گردد.
- عوامل مخاطره‌آمیز چه هستند؟
خطر (Hazard) یعنی هر چیزی که امکان صدمه زدن به سلامت، امنیت و یا محیط زیست را داشته باشد. خطراتی که ممکن است به وقوع بپیوندد عبارتند از:
خطرات به دو دسته خطرات بحرانی و خطرات مزمن تقسیم‌بندی می‌شوند. خطر بحرانی نمود بسیار سریع یک اثر مضر است. مانند خوردن ضدیخ که بر روی کبد تاثیر می‌گذارد و باعث بروز ناراحتی کلیوی میشود. خطر مزمن نمود یک اثر مضر است که به آرامی و در طول زمان به صورت مکرر وجود داشته است، مانند مواجهه مستقیم و متداوم پوست با روغن‌های معدنی که باعث بروز ناراحتی‌های متعدد پوستی میشود.
4- روش‌های کنترل چیست؟
- کنترل همان اقدامات پیشگیرانه در جهت کاهش میزان مخاطرات است. نمونه‌هایی از کنترل را می‌توان به شرح زیر برشمرد:
5- نظارت بر محصول در مقوله کنترل به چه معناست؟
نظارت بر محصول به معنی داشتن مسوولیت بهداشت، ایمنی و مدیریت زیست محیطی محصول و محصولات جانبی در طول چرخه کامل حیات محصولات میباشد. هدف آن عبارتست از:
6- مراحل ارزیابی محصول چیست؟
7- هدف از برگه مشخصات ایمنی محصول چیست؟
هدف از برگه مشخصات ایمنی محصول تامین اطلاعات لازم برای مسوولین ایمنی، بهداشت و محیط در محل کارخانه است. این اطلاعات در کمک به مسوولین ایمنی و بهداشت برای مهار کردن مخاطرات و در نتیجه ایجاد محیط کار امن و حفاظت از محیط زیست موثر می‌باشند.
برگه مشخصات ایمنی محصول می‌بایست متناسب با نحوه استفاده از محصول باشد. کاربردهای متفاوت ممکن است باعث بروز خطرات دیگری شود که مم به اقدامات پیشگیرانه و کمک‌های اولیه متفاوت شود.
8- نتیجه‌گیری
گردآورنده:مهندس شربتدار
سال 1910 آتش سوزی کارخانه تهیه پوشاک در نیویورک 146 نفر کشته بر جای گذاشت.
سال 1974 انفجار مواد شیمیایی کارخانه Flixborough انگلستان 28 نفر کشته داد.
سال 1982 انفجار نفت خام نیروگاه ونزویلا 145نفر کشته و 500 نفر مجروح بر جای گذاشت.
سال 1984 انفجار مخزن پروپان در مکزییتی، بیش از 500 نفر کشته و 7000 نفر مجروح با خود همراه داشت.
سال 1984 انفجار کارخانه یونیون کارباید هند، بیش از 3400 نفر کشته و 10000 نفر مجروح بر جای گذاشت. سال 1986 انفجار نیروگاه اتمیچرنوبیل در اوکراین، 31 نفر کشته و 50000 نفر مجبور به ترک خانه خود شدند و 480 کیلومتر مربع غیر قابل ست اعلام گردید.
آمار کشته شدگان و مجروحان مراکز صنعتی، تنها به موارد فوق محدود نمی شود و هر ساله در اقصا نقاط جهان شاهد حوادث غیر مترقبه زیادی هستیم که برخی از این حوادث باعث مرگ و برخی دیگر موجب از کار افتادگی موقت می شوند که ممکن است ماه ها دوام یابد.
حوادث ناشی از کار، سبب ناراحتی افراد بشر، زیان های اقتصادی و تخریب محیط زیست می شوند.
متاسفانه در کشور ما نیز هر ساله حوادث صنعتی بسیاری رخ می دهد که با خسارت های مالی و گاه جانی قابل توجهی روبرو ست. در واقع می توان گفت که حوادث صنعتی در ماهیت جوامع صنعتی است و با پیشرفت فناوری و افزایش کاربرد ماشین آلات در تولید، مخاطرات و احتمال بروز حوادث در این گونه محیط ها فزونی می گیرد و غالباً کارگران در معرض خطرات گوناگون قرار دارند.
در این میان، ایمنی صنعتی، علمی است که با پیشگیری از بروز حوادث در محیط کار به یاری انسان می شتابد و همواره در راستای حفاظت و حراست از نیروی کار و سرمایه گام بر می دارد.
اصولاً ایمنی صنعتی، رشته گسترده ای است و به مجموعه تدابیر، اصول و مقرراتی گفته می شود که با به کارگرفتن آنها می توان نیروی انسانی و سرمایه را در برابر خطرات گوناگون در محیجهای صنعتی به گونه ای موثر و کارا نگهداری کرد، و به این وسیله، یک محیط کار بی خطر و سالم برای افزایش کارایی کارکنان به وجود آورد.
این رشته، تلفیقی از سه رشته بهداشت حرفه ای، مدیریت صنعتی و مهندسی صنایع است و فارغ التحصیلان این رشته، در دو زمینه ایمنی فنی و بهداشت صنعتی توانمند می شوند که در زمینه ایمنی فنی می توانند به اندازه گیری مقاومت زمینی و ارایه طرح و محاسبه سیستم اتصال زمین، طراحی و محاسبه سیستم های اعلام و اطفای حریق، طراحی و محاسبه مدارهای حفاظتی الکتریکی، طراحی و محاسبه حفاظ های مکانیکی کلیه دستگاه ها
ارایه طرح ایمنی سازی مراحل مختلف تولید، ارایه دستورالعمل های ایمنی برای کلیه مشاغل، ارایه جدول لوازم استحفاظ فردی برای کلیه مشاغل، ارایه طرح تابلوهای ایمنی و هشداردهنده، بررسی علل حوادث ناشی از کار و اثرات زیست محیطی آن بپردازند، و در زمینه بهداشت صنعتی، بررسی و اندازه گیری سر و صدا و تجزیه و تحلیل و کنترل آن در محیط کارهای مختلف، بررسی و اندازه گیری ارتعاشات وارد بر انسان و دستگاه ها و تجزیه و تحلیل و کنترل آن، بررسی و اندازه گیری روشنایی و تجزیه و طراحی آن در محیط کار، بررسی و اندازه گیری نقش های گرمایی وارد بر انسان و تجزیه و تحلیل و کنترل آنها در محیط کار در حیطه فعالیت آنهاست.
دانشجوی ایمنی صنعتی باید در دروس ریاضی وفیزیک، قدرت تحلیل و درک بالایی داشته باشد؛ بخصوص در آمار و احتمالات توانمند باشد. همچنین لازم است که دانشجوی این رشته، از خلاقیت و نوآوریبرخوردار باشد و قدرت تجزیه و تحلیل خوبی داشته باشد. این رشته از بین داوطلبان گروه آزمایشی علوم ریاضی و فنی دانشجو می پذیرد.
درباره این سایت